۵ راهکار برای جلوگیری از بحران آب
در سال ۲۰۵۰، جمعیت زمین می‌تواند به ۱۰ میلیارد نفر برسد، اما مقدار آب شیرین موجود بیش از امروز نخواهد بود. برای جلوگیری از بحران آب، باید فوراً شیوه استفاده و مدیریت منابع آبی را تغییر دهیم. در حال حاضر، نزدیک به ۴ میلیارد نفر در جهان دست‌کم یک ماه در سال با کمبود آب مواجه‌اند و این وضعیت با سرعتی نگران‌کننده در حال وخیم‌تر شدن است. ترکیب تغییرات اقلیمی، رشد تقاضا و افزایش جمعیت جهان، فشار مضاعفی را بر منابع آب شیرین وارد کرده است. فعالیت‌های انسانی چرخه طبیعی آب (یعنی همان سیستمی که آب را تولید و بازیافت می‌کند) را بر هم زده و اکنون ترمیم آن باید به یکی از اولویت‌های اصلی جهانی تبدیل شود. در ادامه، پنج راهکار کلیدی برای آغاز این مسیر ارائه شده است:
ارزش‌گذاری واقعی آب
تا زمانی که درک نکنیم آب چه ارزش واقعی و حیاتی‌ای دارد، نمی‌توان انتظار جلوگیری از بحران آب و بهبود شرایط را داشت. آب، منبعی محدود و بدون جایگزین است که بقای همه موجودات زنده به آن وابسته است. با این وجود، در بسیاری از جوامع هنوز ارزش مشخصی برای آب قائل نیستند؛ هرچند خوشبختانه این نگرش در حال تغییر است.
وقتی جوامع آب را باارزش تلقی کنند، بهره‌وری، بازچرخانی و کاهش آلودگی افزایش می‌یابد. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های فرسوده آبی، هم در بخش عمومی و هم خصوصی، سرعت می‌گیرد تا در برابر پدیده‌هایی مانند خشکسالی و سیل مقاوم‌تر شویم. استفاده از راهکارهای مبتنی بر طبیعت برای تصفیه آب و تغذیه منابع زیرزمینی نیز منطقی‌تر خواهد شد. با درک هزینه واقعی آلودگی، سیستم‌های تصفیه فاضلاب ارتقا یافته و بازیافت آب گسترده‌تر می‌شود. تمام بخش‌های جامعه باید به مدیریت منابع آبی به شکلی بپردازند که چرخه آب را تقویت کند.
به اشتراک‌گذاری عادلانه منابع آبی
با افزایش رقابت بر سر منابع آب، حکمرانی عادلانه بر آب اهمیتی دوچندان می‌یابد. گرچه دسترسی به آب سالم و بهداشتی یک حق انسانی است، هنوز یک‌چهارم جمعیت جهان به آب آشامیدنی مطمئن در خانه دسترسی ندارند. همچنین، نیمی از مردم جهان فاقد سیستم‌های دفع فاضلاب ایمن هستند که این موضوع باعث بیماری و مرگ‌ومیر، به‌ویژه در میان کودکان، می‌شود.
به اشتراک‌گذاری منابع آبی، چه در سطح ملی و چه بین‌المللی، راهی مؤثر برای جلوگیری از بحران آب، افزایش عدالت و تاب‌آوری است. کشورهایی که رودخانه‌ها، دریاچه‌ها یا سفره‌های آب زیرزمینی مشترک دارند، اگر به شکل مشارکتی آن‌ها را مدیریت کنند، در برابر خشکسالی‌ها، سیلاب‌ها و تغییرات الگوی بارندگی بهتر آماده خواهند بود.
تحول در کشاورزی
در سراسر جهان، کشاورزی باید دچار دگرگونی اساسی شود. اول برای جلوگیری از گرسنگی گسترده، زیرا تغییرات اقلیمی و تخریب زمین، کشاورزی را دشوارتر کرده‌اند. دوم، برای آزادسازی منابع آب شیرین جهت مصارف دیگر؛ چون هم‌اکنون حدود ۷۰ درصد برداشت آب شیرین جهان به کشاورزی اختصاص دارد. سوم، به دلیل اینکه کشاورزی یکی از عوامل اصلی آلودگی آب و گرمایش زمین است.
برای جلوگیری از بحران آب ما نیازمند نوآوری و پژوهش برای بهبود پایداری، تاب‌آوری اقلیمی و بهره‌وری آبی در کشاورزی هستیم. با این حال، بسیاری از روش‌های جایگزین قبلاً اثربخش بوده‌اند؛ مانند احیای خاک، افزایش تغذیه سفره‌های زیرزمینی و تأمین امنیت غذایی. ترکیب دانش بومی با فناوری‌های نوین اغلب بهترین نتایج را به همراه دارد. همچنین، تغییر عادات غذایی و کاهش ضایعات غذا از عوامل کلیدی در اصلاح سیستم جهانی غذا هستند که باید با سرعت بیشتری دنبال شوند.
احیای اکوسیستم‌ها
بر اساس هشدارهای “پلتفرم بین‌دولتی سیاست‌گذاری علمی درباره تنوع زیستی و خدمات اکوسیستمی (IPBES)”، جهان وارد دوره‌ای از انقراض گسترده گونه‌ها شده که حتی می‌تواند بقای انسان را تهدید کند. ما برای غذا، آب و معیشت خود به اکوسیستم‌های سالم نیاز داریم. با حفاظت و بازسازی این اکوسیستم‌ها، می‌توانیم از شدت تغییرات اقلیمی بکاهیم، تنوع زیستی را حفظ کنیم و امنیت آبی را افزایش دهیم.
از آنجا که تمام موجودات زنده به آب نیاز دارند، باید نقش آب در اکوسیستم‌ها را جدی‌تر بگیریم. خوشبختانه این آگاهی در حال افزایش است. دولت‌ها و شرکت‌های بیشتری در حال پذیرش مسئولیت خود در قبال حفاظت از جنگل‌ها، رودخانه‌ها، تالاب‌ها و دریاها هستند. این امر می‌تواند باعث شود بهره‌برداری بیش از حد از آب‌های زیرزمینی و آلودگی آن‌ها کاهش یابد؛ مسئله‌ای که تهدید بزرگی برای امنیت غذایی و آبی جهان به شمار می‌رود.
ساختن جوامع مقاوم در برابر بحران
شواهد فراوان نشان می‌دهند که سیستم‌های حیاتی زمین به‌شدت تضعیف شده‌اند. مردم در سراسر جهان با بحران خشکسالی، امواج گرما، سیل و باران‌های شدید بی‌سابقه روبه‌رو هستند. انتظار می‌رود این پدیده‌ها در آینده بیشتر و شدیدتر شوند. بنابراین، همه بخش‌های جامعه باید خود را برای تاب‌آوری و سازگاری با این شرایط بازطراحی کنند.
خوشبختانه نمونه‌های موفقی از تاب‌آوری در جهان وجود دارد. شهرها با تلفیق درخت‌کاری، حفاظت از تالاب‌ها و کشاورزی شهری، منابع آب را تصفیه و تغذیه می‌کنند، ذخیره کربن را افزایش داده و ریسک سیل را کاهش می‌دهند. کشاورزان به سمت کشاورزی جنگل‌پایه و روش‌هایی می‌روند که سلامت خاک را افزایش می‌دهد. جوامع محلی از حوضه‌های آبریز خود محافظت کرده و جنگل‌ها را به نحوی مدیریت می‌کنند که تغذیه آب‌های زیرزمینی بهبود یابد.
